DOI چیست؟

شاید ترکیب «doi» بارها به گوشتان خورده باشد. از مشخصات چکیده و شناسنامه مقاله در پایگاه‌هایمختلفی همچون Wiley ScienceDirect، Emerald، IEEE، Springer و … گرفته تا Book Chapter ها و کتاب‌های الکترونیکی پایگاه‌های یاد شده و بسیاری از اسناد دیگری که به‌صورت الکترونیکی منتشر می‌شوند، همگی به نوعی این ترکیب را در برخی از قسمت‌های سایت خود جای داده‌اند.

DOI مخفف عبارت «Digital Object Identifier» به معنی شناسه دیجیتال اشیاء (اسناد) است. DOI رشته‌ای است از حروف که با عدد 10 و یک نقطه پس از آن (البته تنها در مورد مقالات بدین ترتیب است) آغاز شده (برای مثال: 10?1000/182)، به چندین حرف، عدد یا علائم دیگر ختم خواهد شد. این رشته برای هر مقاله، فصل کتاب، استاندارد یا هر نوع سند دیجیتال دیگر ترکیبی منحصر به‌فرد است و به‌عنوان شناسنامه آن سند به‌کار می‌رود. این شناسه در حقیقت به عنوان یک فراداده (متادیتا) عمل می‌کند و خود محتوی اطلاعات مختلفی از اسناد است. به‌صورت کلی می‌توان گفت که هر DOI یک شناسه‌ی منحصربه‌فرد است که با استانداردی مشخص تعریف شده است (استاندارد ایزو 26324) و مختص به یک سند منحصربه‌فرد که به‌صورت دیجیتالی منتشر شده است می‌باشد. این شناسه در طول زمان ثابت است و تغییری در آن به‌وجود نمی‌آید، اما اطلاعاتی که با این شناسه خاص تعریف می‌شوند، ممکن است در طول زمان تغییر کنند. بدین ترتیب می‌توان به‌عنوان مثال لینک سند را با تغییر سایت یا پایگاه علمی منتشر کننده سند، تغییر داد و سند را به آدرسی جدید منتقل کرد، بدون این‌که لازم باشد در دیگر اطلاعات سند و در جاهایی که به سند مورد نظر ارجاع داده شده است، تغییری به‌وجود آورد. در این حالت نسبت DOI به اسناد مانند نسبت کد ملی در کشور ما به افراد است. کد ملی افراد همیشه ثابت است، اما ممکن است نام، نام خانوادگی، کدپستی و دیگر مشخصات فرد در طول زمان تغییر کند. در شکل زیر طرحی مفهومی از سیستم شناسه گذاری بر اساس DOI را مشاهده می‌کنید.

DOI در سال 2000 برای نخستین بار توسط بنیادی که توسط ناشرین مختلف تاسیس شده بود، مورد استفاده قرار گرفت. به همین جهت است که می‌توان گفت تمامی اسناد دیجیتالی معتبر که پس از سال 2000 منتشر شده‌اند دارای شناسه‌ی یکتا می‌باشند. اما الزامی وجود ندارد که اسنادی که پیش از سال 2000 منتشر شده‌اند، دارای DOI باشند. به همین دلیل مقالات بسیار قدیمی (مثلا مقالات دهه‌ی 60 که توسط Elsevier منتشر شده‌اند) دارای این شناسه نیستند. البته این اسناد به دلیل قدمت بسیار زیاد، فاقد نسخه‌ی الکترونیک هستند و به‌همین دلیل هنوز DOI ای به آن‌ها تخصیص داده نشده است. از ‌طرفی DOI تنها به اسنادی هم‌چون مقاله و فصل کتاب، یا کتاب‌هایی که در پایگاه‌هایی هم‌چون Springer و ScienceDirect منتشر می‌شوند تخصیص داده می‌شود و این شناسه معمولاً به اسنادی هم‌چون پایان‌نامه و کتبی (ایبوک‌هایی) که دارای نسخه‌ی چاپی هستند، تعلق نمی‌گیرد

: http://blog.elearnica.ir:منبع: